Ga er maar aan staan. Premier van Nederland zijn, terwijl het land gebukt gaat onder maar liefst 10 crises. Het kabinet voegde de 10e crisis afgelopen vrijdag zelf toe aan een alarmerende lijst. De asielcrisis werd notabene door dit kabinet-Rutte-4 bestempeld tot een Nationale Crisis. Inmiddels is ons land in de hoogste staat van paraatheid gebracht vanwege een andere nijpende crisis, de energiecrisis.
Niet alle tien de crises zijn te wijten aan dit kabinet of aan één minister. Dat zou hoogst unfair zijn om dat te stellen. Maar de grote gemene deler van de afgelopen 12 jaar bij vier opeenvolgende kabinetten was tenslotte wel de steeds terugkerende premier: Mark Rutte.
Nederland staat anno juni 2022 onder enorme hoogspanning, er is zelfs sprake van kortsluiting in ons land. Er is ongeloof over de onbetrouwbare, logge overheid, het gebrek aan bestuurlijke transparantie en de geldsmijterij, terwijl politici blind lijken te zijn voor de noden onder grote delen van onze bevolking.
Waren er 20 jaar geleden De Puinhopen van Paars, samengevat in een ronkend verkiezingspamflet opgesteld door Pim Fortuin. De toen schromelijk overdreven puinhopen vallen in het niet bij de huidige stand van het land. Vandaag de dag is er ruimte zijn voor een nieuw vergelijkbaar politiek statement: De Ruïnes van Rutte.
Mark Rutte is 15 jaar de partijleider van de VVD en 12 jaar premier. De 55-jarige raspoliticus is de langst zittende liberale premier ooit. Maar Rutte is bepaald niet zonder kleerscheuren die twaalf jaar doorgekomen. Rutte kampt inmiddels met een verdeelde, deels al weggelopen VVD-achterban, hij lijdt zwaar zetelverlies in de peilingen, omringt zich met gekloonde ja-knikkers (in Haags jargon: tassendragers), zijn vierde kabinet oogt met slechts een krappe meerderheid in de Tweede Kamer nogal wankel en sommigen twijfelen zelfs aan zijn persoonlijke integriteit.
Bij WNL op Zondag signaleerde ik al dat dit instabiele kabinet de komende jaren maar liefst tien crises moet gaan oplossen. Bij alle tien de crises staat er wel ergens een handtekening van premier Mark Rutte. Lankmoedigheid kenmerkt zijn vierde kabinet en vooral ook de angst om Links kwijt te raken als steunpilaar in de Eerste Kamer. Tot groot afgrijzen van een deel van Rutte’s achterban.
De Ruïnes van Rutte, niet zijnde de ravage die kletskous Thierry Baudet eerder signaleerde, schrijft zichzelf. Daarom in willekeurige volgorde de 10 crises van Rutte:
1. Koopkrachtcrisis
Niet 1,2 miljoen Nederlandse huishoudens zijn in problemen gekomen door de koopkracht-implosie, maar minimaal een dubbel aantal gezinnen kent momenteel grote financiële zorgen door formidabele prijsstijgingen.
Bij de oliecrisis in 1973/1974 was het minister van Financiën Wim Duisenberg (PvdA) die adequaat via de loon- en inkomstenbelasting de koopkracht van de Nederlanders verruimde. De inflatie was er voor het goede begrip al voor de inval in Europa door de Russen, maar ondertussen houdt iedereen zijn hart vast of de gasrekening en de dagelijkse boodschappen nog wel kunnen worden betaald. Producenten schroeven de prijzen op onder invloed van gestegen lonen en grondstoffen. Waar blijven de miljarden euro’s lastenverlichting om Nederlanders de helpende hand te reiken? Elk enigszins coherent beleid ontbreekt en dat zal dit kabinet gaan (op-)breken.
2. Stikstofcrisis
Het lelijke stikstofdictaat van dit kabinet toont aan dat Rutte onder grote druk staat van de D66-demagogen. En dat hij zelfs bereid is om opnieuw een aanzienlijk deel van zijn eigen achterban van zich te vervreemden. Doof, blind, directief worden goedwillende boerenondernemers bejegend. Dan bedoel ik niet de amokmakers die bij stikstof-minister Van der Wal voor de deur rotzooi trapten. Maar waar is de tijd van de polder-akkoorden met de landbouwsector en met de provincies? Rutte was toch de koning van dergelijke akkoorden? In deze stikstofcrisis koerst de Rutte-4 karavaan af op een blinde muur.
3. Asielcrisis
Nederland kan de overvloedige toestroom van vluchtelingen niet meer aan. Niet alleen nu, maar ook niet op de lange termijn. De opvang is ondermaats, onveilig en Nederland onwaardig. Zo ontvang je geen gasten. Uiteraard moet er voor ‘de echte asielzoeker’ plaats zijn. Maar uitgeprocedeerden hebben hier werkelijk niets meer te zoeken. Ook de instroom moet worden beperkt en wel op de meest logische plek: bij onze landsgrenzen. Ook hier faalden opeenvolgende kabinetten-Rutte, waar Denemarken en Groot-Brittannië wel een veel duidelijker asielbeleid voeren.
4. Energiecrisis
De internationale energiecrisis is een van de motoren van de koopkrachtcrisis. Maar het lijkt er wel op alsof dit kabinet de urgentie niet inziet van mogelijke gastekorten in de aankomende herfst en winter. Gas boren in Groningen, in de Waddenzee en in de Noordzee wordt zo goed als uitgesloten. De gevoeligheid is misschien te begrijpen. Als de kabinetten-Rutte het Groningen-drama eerder hadden opgelost, lag er nu geen veto. Ondertussen is er 700 miljoen kubieke meter gas verbrast vanwege de beperking van de kolencentrales tot 35% capaciteit. Wat als we straks de zware industrie moeten afsluiten van het gas als Poetin over drie maanden de complete gastoevoer stopt? Hoe asociaal is zo’n opstelling van Nederland in Europa dat snakt naar gas?
5. Monetaire crisis
De stijgende rente en de fluctuaties op de financiële markten drukt ons ook weer met de neus op de feiten in Europa. De verhouding tussen de staatsschuld en het bruto Binnenlands Product wordt over 2022 voor Nederland geschat op 51%. Italië kijkt tegen een schuldenberg aan van maar liefst 148%. Met andere woorden, de noordelijke landen in Europa gaan de gatenkaas begroting van Italië subsidiëren. Hoe leg je dat uit aan de kiezers, nadat het kabinet Rutte-4 bovendien ook nog eens een ommezwaai maakte van 180 graden met betrekking tot het lidmaatschap van de Oekraïne van de Europese Unie. Hoe lang accepteren we nog een Europa van één snelheid inclusief een dreigende boterzachte euro.
6. Transportcrisis
Je hart huilt hoe de reputatie van luchthaven Schiphol naar de Filistijnen wordt geholpen. De afbraak van onze nationale trots is heel snel gegaan. Ook de Staat, dus de vorige kabinetten-Rutte, heeft hier schuld aan. Onder toeziend oog van de Raad van Commissarissen van de luchthaven Schiphol werden werknemers afgeknepen en de rode loper ging uit voor low cost-carriers. Rendement ging voor alles. Dat de NS treinen uit het rooster haalt vanwege zware personeelstekorten maakt mobiliteit niet meer vanzelfsprekend in dit land.
7. Coronacrisis
Met een dreigende revival van de coronacrisis wordt er met angst en beven gekeken naar de voorbereidingen van dit kabinet op een nieuwe COVID-crisis. Die is krakkemikkig, terwijl we in de herfst moeten vrezen dat de nieuwe varianten klaar staan om toe te slaan. Rutte-3 kreeg gaandeweg steeds meer moeite om de bevolking te overtuigen van het gevoerde crisisbeleid. Het vertrouwen in de politiek liep flinke deuken op. Loopt het in de komende herfst opnieuw uit de hand en is een lockdown weer nodig omdat Nederland onvoldoende is voorbereid dan kan Rutte-4 meteen inpakken.
8. Arbeidsmarktcrisis
Een miljoen Nederlanders doet niet mee aan het arbeidsproces of werkt in deeltijd, omdat ze anders geconfronteerd worden met de zogeheten armoedeval. Die weerhoudt bijstanders om aan de slag te gaan. Al decennialang weigeren opeenvolgende kabinetten dit monstrum aan te pakken. Met als gevolg dat de personeelstekorten, die het openbare leven en de economie ernstig gaan verlammen, oplopen. Het Openbaar Ministerie in Gelderland zette een streep door 1.500 strafzaken omdat de rechtbank het niet meer aankan. De Kethel-tunnel bij Schiedam ging plotsklaps dicht door ziekte van het personeel. Op Schiphol staan er honderden meters aan rijen wachtende passagiers. Ondernemers sluiten hun zaak omdat ze het niet meer zien zitten zo te moeten sappelen.
9. Wooncrisis
Hugo de Jonge mag als minister voor Volkshuisvesting de woningnood oplossen. Jarenlang werd deze wooncrisis genegeerd als probleem. Een betaalbare huur- of koophuis voor jongeren is een illusie vanwege de haperende woningbouw. Woningcorporaties kregen een verhuurderheffing opgelegd met als gevolg minder geld voor onderhoud en minder bouwen. Bovendien is er sprake van verdringing. Gaan statushouders straks voor op Nederlanders die al 10 jaar op de wachtlijst staan? 100.000 nieuwe woningen per jaar is de belofte van dit kabinet. Een kabinet dat bouwt op drijfzand.
10. Vertrouwenscrisis
Uit tal van onderzoeken blijkt dat de ‘betrouwbare overheid’ een illusie is. Laatst nog in een peiling van een landelijke krant: 77% van de bevolking heeft er geen vertrouwen meer in. Het toeslagenschandaal maakte van gewone burgers slachtoffers en legde zelfs institutioneel racisme bij de Belastingdienst bloot.
Bestuurlijke vernieuwing is een van de speerpunten van dit kabinet. De overheid zou weer een luisterend oor moeten hebben voor burgers in plaats een nietsontziende managementstijl. Dualisme in plaats van achterkamertjesgesmoes. Het blijkt al na een halfjaar Rutte-4 kletspraat te zijn.
VVD-leider Rutte brak verkiezingsbeloften, zoals bijvoorbeeld het behoud van de volledige hypotheekrente-aftrek, koopkrachtreparatie (die €1.000, weet u nog?), geen rekeningrijden, een betaalbare zorg. De volgende deceptie staat voor de deur. Spaarders betaalden belasting terwijl ze geen rendement maakten op hun kapitaaltje. Dan is er nog de jeugdzorg, de torenhoge gemeentelijke lasten, de idiote autobelastingen, het gesol met de aow en de pensioenen en de uitwassen van de doorgeslagen marktwerking.
Tot slot
Nederland verdient de politieke leiders die deze 10 crises daadwerkelijk gaan oplossen. We willen geen Mickey Mouse-kabinet en een minister van Klimaat die ons in slaap sust en daarna opeens alarm slaat over de energiecrisis.
Begrijp mij goed, ik twijfel niet aan de intenties van de premier. Integendeel zelfs. Hij heeft een groot deel van zijn werkzame leven geofferd voor de publieke zaak. Daar kun je, neen, daar moet je zelfs veel respect voor hebben.
De Ruïnes van Rutte mag dan cru klinken, velen zullen het als zodanig ervaren. Besef ook dat alle heil niet meer uitsluitend komt van de bestaande, traditionele politieke partijen. Dat zijn beslist niet de denktanks, waarvoor ze worden versleten. Het zijn eerder lame ducks, ongeïnspireerde en leeggelopen politieke verenigingen. Energieloos, zonder gezag en charisma en uitsluitend op jacht naar politieke macht.
De polsslag van de samenleving voel je daar al heel lang niet meer kloppen. Daarvoor moet je ergens anders zijn. Bij nieuwe platformen, passend in deze tijd, waar wel energie vrijkomt, ideeën rijpen door debat en waar jongeren en ouderen kunnen boetseren aan een gezamenlijke toekomst. Deze platformen zijn ontdaan van de hypotheek van de politieke machtswellust.
In deze tijd een nieuwe politieke partij oprichten en meedoen aan verkiezingen veroorzaakt alleen nog maar meer kortsluiting en versnippering. Voor nu is het zaak dat de eerste negen crises snel worden opgelost, dan is pas de tiende en laatste crisis aan de beurt. Met of zonder Mark Rutte.
